ชวนทุกคนมาทำความเข้าใจ " โรคแพนิก " มีอาการแบบไหน แล้วรักษายังไงได้บ้าง? 💊

“ โรคแพนิก ( Panic Disorder ) ” หรือโรคตื่นตระหนก เป็นโรควิตกกังวลประเภทหนึ่งที่เกิดจากระบบประสาทอัตโนมัติ ( Automatic Nervous System ) ทำงานผิดปกติ โดยระบบประสาทนี้เป็นระบบที่ควบคุมการทำงานของร่างกายมนุษย์หลายส่วน จึงทำให้เวลาอาการกำเริบจะส่งผลต่อร่างกายหลาย ๆ อย่าง เช่น หัวใจเต้นเร็วและแรง มีเหงื่อออกมาก ท้องไส้ปั่นป่วน วิงเวียน ซึ่งอาการจะเกิดขึ้นแบบฉับพลันแม้จะไม่มีอะไรมากระตุ้นก็ตาม และมันก็ทำให้ผู้ป่วยหลาย ๆ คนรู้สึกกลัวจนไม่กล้าใช้ชีวิต สภาพจิตใจก็เลยย่ำแย่มากขึ้นกว่าเดิมไปอีกนั่นเองค่ะ

ตอนนี้ก็ยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน แต่จากการวิจัยพบว่าโรคแพนิกอาจมีความสัมพันธ์กับปัจจัยภายในอย่างด้านกรรมพันธุ์ โดยถ้าเป็นญาติสายตรงจะพบประมาณร้อยละ 43 เลยค่ะที่เป็นโรคแพนิก นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเกี่ยวกับสารเคมี/ฮอร์โมนบางอย่างที่ทำงานผิดปกติด้วย และปัจจัยภายนอกอย่างการเจอเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อสภาพจิตใจ เช่น พ่อแม่ทะเลาะกัน หรือ ต้องไปอยู่ไกลจากบ้านเกิด ก็มีส่วนเหมือนกันที่ทำให้โรคนี้มันเกิดขึ้น แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ยังไม่มีงานวิจัยที่ฟันธงนะคะ ฟังหูไว้หูก่อนดีกว่า~

ในส่วนของอาการแพนิกที่แสดงออกมา แต่ละคนก็จะแสดงออกมาไม่เหมือนกันนะคะ แต่ก็จะมีข้อสังเกตอยู่ว่าแบบไหนคือเรียกว่ามีความเสี่ยงที่จะเป็น " โรคแพนิก "

ปัจจัยที่ทำให้ " โรคแพนิก " มันเกิดขึ้นก็มีหลายปัจจัยเลยนะคะ ไม่ว่าจะปัจจัยภายในหรือภายนอก โดยสามารถแบ่งออกเป็นได้เป็น 7 ข้อใหญ่ ๆ

1. อาจเกิดจากสมอง ' อะมิกดาลา (Amygdala) ' ซึ่งเป็นส่วนควบคุมความกลัวทำงานผิดปกติ
2. กรรมพันธุ์ : ถ้ามีญาติเป็น โอกาสที่เราจะเป็นก็มีสูงขึ้น
3. การใช้สารเสพติด
4. ความผิดปกติของฮอร์โมน อาจทำให้สารเคมีในสมองเสียสมดุลได้
5. มีประสบการณ์หรือเคยผ่านเหตุการณ์เลวร้ายในชีวิต
6. พฤติกรรมต่าง ๆ ที่เป็นตัวกระตุ้น เช่น มีปัญหาที่ต้องเผชิญคนเดียว
7. เครียดสะสม : เกิดจากการใช้ชีวิตอย่างจริงจังหรืออยู่ในสภาวะกดดัน

จากการศึกษาพบว่า ประมาณ 1 ใน 3 ของผู้ที่เป็นโรคนี้สามารถหายขาดได้ ดังนั้นก็วางใจได้นะคะว่ามันจะสามารถรักษาให้หายได้ แค่จะต้องใช้เวลาหน่อย ซึ่งวิธีการรักษาสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ข้อหลัก ๆ คือ

1. การรักษาด้วยยา : ยาจะเข้าไปปรับสมดุลสารสื่อประสาทในสมอง จึงจำเป็นจะต้องใช้ทั้งยาและเวลาในการรักษาประมาณ 8 - 12 เดือน โดยความยาวนานจะขึ้นอยู่กับปัจจัยกระตุ้นให้เกิดโรคของแต่ละคน

2. การรักษาทางใจ คือการทำจิตบำบัดประเภทปรับความคิดและพฤติกรรม ซึ่งมีหลายวิธี เช่น
• ฝึกหายใจในผู้ป่วยที่มีอาการหายใจไม่อิ่ม โดยวิธีการคือให้หายใจเข้า - ออกลึก ๆ ช้า ๆ เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากอาการที่กำเริบ
• รู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเอง บอกตัวเองว่ามันเกิดขึ้นแค่ชั่วคราว ใจเย็น ๆ
• การฝึกการคลายกล้ามเนื้อในคนที่มีอาการปวดศรีษะ หรือปวดกล้ามเนื้อ
• การฝึกสมาธิ
• การฝึกคิดในทางบวก

วิธีการจัดการกับอาการแพนิกโดยดร.แคลร์ วีกส์ ( Claire Weekes ) แพทย์ทางเวชปฏิบัติทั่วไปชาวออสเตรเลีย ได้แนะนำหลักการสำคัญไว้ 4 ข้อ

1. เผชิญกับอาการแพนิก : คือเราไม่ต้องพยายามหลีกเลี่ยงหรือทำความคุ้นเคยกับมัน แต่ให้เราเรียนรู้ที่จะอยู่กับมันแทน

2. การยอมรับอาการแพนิกอย่างสงบเยือกเย็น : ข้อนี้ยากมากนะคะ แต่สามารถทำต่อเนื่องจากข้อแรกได้เลย เมื่อเราเรียนรู้จะอยู่กับมัน ก็คิดไปเลยค่ะว่าที่เราเป็นแบบนี้ก็เพราะระบบประสาทเราทำงานผิดปกตินะ เราก็เลยเป็นแบบนี้นะ เมื่อเราคิดแบบนั้นร่างกายก็จะผ่อนคลายมากขึ้น อาการแพนิกที่กำเริบก็จะค่อย ๆ ดีขึ้นตามลำดับ

 3. การลอยตัวเหนืออาการแพนิก : วิธีการคือทำคือแค่อยู่นิ่ง ๆ เฉย ๆ หายใจเข้าออกลึก ๆ ช้า ๆ ขณะที่จินตนาการว่าตัวเองกำลังลอยไปข้างหน้า พวกกล้ามเนื้อต่าง ๆ จะผ่อนคลายลงไปในที่สุด

4. การปล่อยให้เวลาที่ผ่านไปช่วยเยียวยาให้อาการดีขึ้น : การฟื้นจากโรคแพนิกก็เหมือนกับการรักษาโรคอื่น ๆ นะคะคือต้องใช้เวลา ถ้าเราใจร้อนอาการมันก็จะยิ่งกำเริบ แต่ถ้าเราฝึกอดทน ทำใจให้เย็นลงได้ มันก็จะอาการดีขึ้นนั่นเองค่ะ

นอกจาก 4 วิธีนี้ดร.วีคส์ยังแนะนำให้ผู้ป่วยแพนิกใช้ชีวิตด้วยความกระตือรือร้นโดยไม่ปล่อยให้ความวิตกกังวลเข้ามาควบคุมชีวิตของเรา แม้ว่าจะยังมีความรู้สึกวิตกกังวลเกิดขึ้นก็ตาม โดยถ้าเราทำทั้ง 4 ข้อและคำแนะนำที่ดร.วีคส์บอกไว้ อาการแพนิกก็จะค่อย ๆ หายไปในที่สุดได้นั่นเองค่ะ แต่ว่าก็ว่านะคะมันทำได้ยากพอสมควร ถ้าเทคโนโลยีสมัยนี้อย่างยารักษาช่วยได้ก็อาจจะต้องพึ่งพามันไปก่อนนะคะ